Slapeloosheid

Wat het is, hoe het je beïnvloedt, en hoe het je kan helpen om je rustgevende nachten terug te krijgen.

Volgens het ICSD-3 handboek van de American Academy of Sleep Medicine wordt slapeloosheid gedefinieerd als “aanhoudende problemen met het in slaap vallen, de duur, de consolidatie of de kwaliteit van de slaap”. Slapeloosheid kent vele mogelijke factoren en symptomen, maar de diagnose berust op twee essentiële componenten: slaapproblemen die zich voordoen ondanks voldoende mogelijkheden om normaal te slapen, en stoornissen overdag die rechtstreeks het gevolg zijn van slechte slaapkwaliteit of -duur.

Chronische slapeloosheid wordt gekenmerkt door symptomen die ten minste drie keer per week gedurende ten minste drie maanden optreden. Slapeloosheid die minder dan drie maanden duurt, staat bekend als kortdurende slapeloosheid. In zeldzame gevallen kunnen patiënten slapeloosheidssymptomen vertonen zonder aan de criteria voor kortdurende slapeloosheid te voldoen, en kan enige vorm van behandeling gerechtvaardigd zijn. Dit staat bekend als andere vormen van slapeloosheid.

Hoewel slapeloosheid zich op verschillende manieren kan manifesteren, vallen de meeste diagnoses in een van de twee categorieën:

• Slaap-onset slapeloosheid verwijst naar moeite met in slaap vallen. Dit type slapeloosheid kan voorkomen bij mensen die moeite hebben om te ontspannen in bed, maar ook bij mensen bij wie het circadiane ritme niet synchroon loopt als gevolg van factoren zoals jetlag of onregelmatige werkroosters.
• Slaap-vasthoudende slapeloosheid verwijst naar moeite om in slaap te blijven nadat men in eerste instantie in slaap is gedommeld. Deze vorm van slapeloosheid komt vaak voor bij oudere slapers en bij mensen die voor het slapengaan alcohol, cafeïne of tabak gebruiken. Bepaalde aandoeningen zoals slaapapneu en periodic limb movement disorder kunnen ook slapeloosheid veroorzaken.

Sommige mensen hebben gemengde slapeloosheid, waarbij zowel problemen met het inslapen als met het onderhouden van de slaap optreden, en bij mensen met chronische slapeloosheid kunnen deze symptomen na verloop van tijd veranderen.

Slapeloosheid Oorzaken en Symptomen

Slapeloosheid wordt verondersteld voort te komen uit een toestand van hyperarousal die invloed kan hebben op het in slaap komen en het onderhouden van de slaap. Hyperarousal kan mentaal, fysiek, of een combinatie van beide zijn. Omgevingsfactoren, fysiologische en psychologische factoren kunnen allemaal een rol spelen bij slapeloosheid. Deze omvatten het volgende:

• Inname of consumptie van stoffen die de slaap negatief beïnvloeden. Hieronder vallen alcohol, nicotine en andere drugs, maar ook cafeïne. Bepaalde medicijnen kunnen de slaap ook belemmeren, zoals dieetpillen en verkoudheidsmiddelen. Mensen kunnen ook problemen ondervinden bij het in slaap vallen of het in stand houden van de slaap wanneer hun lichaam gewend raakt aan nieuwe medicijnen of te maken krijgt met het afkicken van medicijnen nadat het gebruik ervan is gestopt.
• Gezondheidsproblemen. Lichamelijke pijn en ongemak kunnen het moeilijker maken om in slaap te vallen en/of te blijven slapen, wat leidt tot stoornissen overdag. Aandoeningen waardoor u ‘s nachts vaak naar het toilet moet, zoals zwangerschap of een vergrote prostaat, kunnen ook slapeloosheidsklachten veroorzaken. Hetzelfde geldt voor slaapapneu, een aandoening die wordt gekenmerkt door onregelmatige ademhalingspieken die apneu’s worden genoemd en zich de hele nacht voordoen. Chronische pijn, rusteloze benen syndroom, hart-en longziekten worden ook in verband gebracht met slapeloosheid.
• Gedragsstoornissen en geestelijke gezondheidsproblemen. Slapeloosheid is een veel voorkomend symptoom van depressie. Stress en angst kunnen ook bijdragen aan slapeloosheid, wat op zijn beurt stressvolle en angstige gevoelens kan verergeren. Psychische stoornissen zoals bipolaire stoornis kunnen ook slapeloosheid veroorzaken. Overmatig piekeren over slapeloosheid is bekend als oorzaak van slapeloosheid.

Slapeloosheid is ook in verband gebracht met ongezonde levensstijl en slaapgewoonten. Veel mensen nemen deze gewoonten aan als ze jonger zijn, waardoor ze moeilijk te doorbreken zijn als volwassenen. Deze gewoonten kunnen zijn: elke avond op een ander tijdstip naar bed gaan of overdag te lang slapen. Blootstelling aan “scherm”-apparaten zoals computers, televisies en mobiele telefoons kan ook slaapproblemen veroorzaken, net als het werken in avond- of nachtdiensten. Andere factoren kunnen problemen veroorzaken bij het in slaap vallen of in slaap blijven, zoals onvoldoende lichaamsbeweging overdag of te veel lawaai en/of licht in de slaapkamer van de slaper.

De meest voorkomende symptomen bij chronische slapeloosheid zijn moeite met in slaap vallen en/of in slaap blijven, vroeger wakker worden dan gepland, en zich niet moe voelen of niet klaar zijn om naar bed te gaan op de geplande tijdstippen. Stoornissen overdag zijn een noodzakelijk onderdeel van slapeloosheid, en ook dit kan zich op verschillende manieren uiten. Veel voorkomende stoornissen zijn vermoeidheid en malaise, geheugen- en concentratieproblemen, stemmingsstoornissen en prikkelbaarheid, en gedragsproblemen zoals hyperactiviteit en agressie.

Slapeloosheid door de cijfers

Verschillende slaaponderzoeken en studies hebben gemengde resultaten opgeleverd over de prevalentie van slapeloosheid onder verschillende groepen slapers. Sommige voorzichtige schattingen geven aan dat 10% tot 30% van de volwassenen lijdt aan chronische slapeloosheid. In andere studies ligt dit cijfer dichter bij 50% tot 60%.

Slapeloosheid komt ook vaker voor bij bepaalde demografische groepen. Studies hebben aangetoond dat slapeloosheid 30% tot 48% van de oudere mensen treft. Dit kan worden toegeschreven aan chronische medische aandoeningen, sociaal isolement, en een hoger gebruik van voorgeschreven medicijnen, evenals factoren zoals ongezonde slaapgewoonten en stress die slapeloosheid veroorzaken in alle leeftijdsgroepen. Andere studies hebben aangetoond dat slapeloosheid kan voorkomen bij 23,8% van de tieners. Meer dan 50% van de zwangere vrouwen heeft slaapproblemen die ook symptomen van slapeloosheid kunnen zijn.

Slapeloosheidspercentages onder verschillende raciale en etnische groepen zijn een beetje moeilijker vast te stellen. Sommige studies tonen een hogere prevalentie van slapeloosheid bij minderheidsgroepen in vergelijking met blanken. Andere studies hebben tegengestelde resultaten opgeleverd, die suggereren dat blanken meer dan zwarten en Hispanics worstelen met het begin van de slaap en het onderhouden van de slaap.

Tips voor het voorkomen van slapeloosheid

Chronische slapeloosheid kan medicatie op recept, cognitieve gedragstherapie en andere vormen van formele behandeling noodzakelijk maken. Voor sommige mensen kunnen gezonde leefgewoonten en een goede slaaphygiëne de symptomen van slapeloosheid verlichten en hen helpen beter te slapen. De volgende maatregelen op het gebied van slaaphygiëne kunnen nuttig zijn voor mensen met slapeloosheid:

• Het beperken of elimineren van dutjes, vooral laat op de dag
• Beperking van het gebruik van alcohol, cafeïne en tabaksproducten in de avond
• Vermijden van late maaltijden
• Beperking van de beeldschermtijd voor het slapengaan
• Een gezond voedingspatroon aanhouden en overdag regelmatig bewegen
• Een consequent slaapschema volgen met elke dag dezelfde bedtijd en wektijd
• Gebruik uw slaapkamer en matras voor slaap en seks – vermijd werken, het spelen van videospelletjes en andere stimulerende activiteiten