Wat het is, de oorzaken en symptomen, en hoe het kan worden aangepakt om de slaap te verbeteren.
Het rustelozebenensyndroom (RLS), ook wel de ziekte van Willis Ekbom genoemd, veroorzaakt onaangename gevoelens in de benen, zoals jeuk, prikken, trekken of kruipen. Deze sensaties creëren een overweldigende drang om de benen te bewegen.
Mensen met RLS kunnen lopen, hun benen strekken of schudden om verlichting te krijgen. De symptomen zijn meestal erger als ze inactief zijn, dus ook als ze ontspannen of liggen. Als gevolg hiervan verstoren de symptomen van RLS vaak de slaap.
RLS treft 5 tot 10% van de volwassenen en 2 tot 4% van de kinderen in de V.S. en komt vaker bij vrouwen dan bij mannen voor. Mensen van alle leeftijden kunnen RLS ontwikkelen, maar de meest ernstige symptomen treden meestal op bij oudere volwassenen.
Wat zijn de symptomen van het Rusteloze Benen Syndroom?
De gewaarwordingen geassocieerd met RLS zijn verschillend van normale gewaarwordingen ervaren door mensen die niet aan de aandoening lijden. Dit maakt het moeilijk om ze te karakteriseren. Volgens de Internationale Classificatie van Slaapstoornissen, zijn de woorden en zinnen die het meest gebruikt worden door RLS patiënten om de gevoelens te beschrijven:
- “Twitchy”
- “Ongemakkelijk”
- “Rusteloos
- “Behoefte om te strekken”
- “Aandrang om te bewegen”
- “Benen willen uit zichzelf bewegen”
Leer hier meer over RLS symptomen.
Rusteloze Benen Syndroom en Slapeloosheid
De drang om de benen te bewegen maakt inslapen en in slaap blijven moeilijk voor veel mensen met RLS. Uit een onderzoek bleek dat 88% van de mensen met RLS minstens één slaapgerelateerd symptoom rapporteerden. RLS-symptomen treden vaak op kort nadat men ‘s nachts gaat liggen en patiënten gaan schoppen, wriemelen of hun benen masseren om het gevoel te verminderen. Sommige mensen met RLS worden gedwongen om uit bed te komen en te lopen of te strekken.
Als gevolg van de slaapstoornissen die gepaard gaan met RLS, ervaren patiënten vaak vermoeidheid en slaperigheid overdag. Slaapgebrek wordt in verband gebracht met depressie, angst, hartziekten en obesitas. RLS patiënten lopen ook een groter risico op deze problemen. Zorgen over de slaap zijn de belangrijkste reden waarom RLS-patiënten medische hulp zoeken voor hun aandoening.
Rusteloze Benen Syndroom en Periodic Limb Movement Disorder
De meeste mensen die RLS hebben, hebben ook een aandoening die periodic limb movement disorder (PLMD) wordt genoemd. PLMD gaat gepaard met het herhaaldelijk buigen of stuiptrekken van de ledematen terwijl ze ‘s nachts slapen. Het verschil met RLS is dat deze bewegingen niet gepaard gaan met onaangename gewaarwordingen en omdat ze tijdens de slaap optreden, zijn de patiënten zich er vaak niet van bewust. De bewegingen die gepaard gaan met PLMD kunnen er echter wel voor zorgen dat iemand wakker wordt en kunnen daarom slaapproblemen verergeren bij patiënten die ook RLS hebben.
Hoewel de meeste mensen met RLS PLMD hebben, hebben velen met PLMD geen RLS.
Wat veroorzaakt het Rusteloze Benen Syndroom?
Soms wordt RLS geassocieerd met andere medische aandoeningen, zoals nierziekte in een gevorderd stadium, ijzertekort, neuropathie, multiple sclerose of de ziekte van Parkinson.
RLS kan ook tijdelijk optreden tijdens de zwangerschap, waarbij ongeveer 20% van de vrouwen RLS ontwikkelt tijdens het derde trimester. De symptomen van RLS nemen gewoonlijk af na de bevalling.
De oorzaak van de meeste RLS gevallen is echter onbekend. RLS kan een genetische component hebben. Tussen 40% en 90% van de patiënten met RLS hebben ten minste één eerstegraads familielid (ouder, broer of kind) met de aandoening. Onderzoekers hebben enkele genetische veranderingen geïdentificeerd die het risico op RLS verhogen, maar het is waarschijnlijk dat er nog meer ontdekt moeten worden.
Rusteloze Benen Syndroom Triggers
Zitten of rusten zijn veel voorkomende triggers voor RLS symptomen. Daarnaast kunnen sommige stoffen de symptomen verergeren. Deze omvatten:
- Alcohol
- Cafeïne
- Nicotine
- Medicijnen, waaronder bepaalde medicijnen tegen misselijkheid, verkoudheid en allergieën, en psychische aandoeningen
Overigens kunnen de meeste van deze stoffen, wanneer ze te veel of te kort voor het slapengaan worden ingenomen, ook een nadelige invloed hebben op onze slaaparchitectuur.
Hoe wordt Restless Legs Syndrome behandeld?
Het doel van de behandeling voor RLS is om de symptomen te stabiliseren en de slaapconsistentie te verbeteren. Er zijn zowel niet-medicinale benaderingen als medicamenteuze behandelingen beschikbaar om RLS te behandelen.
Tips voor thuiszorg bij rusteloze benen syndroom
De volgende benaderingen kunnen de symptomen verminderen bij patiënten met milde of matige RLS en kunnen worden gebruikt in combinatie met medicatie bij RLS-patiënten die ernstige symptomen hebben.
- Slaaphygiëne: Een goede slaaphygiëne betekent het handhaven van een slaapkameromgeving en een dagelijkse routine die slaap van hoge kwaliteit ondersteunt. Het vermijden van alcohol en cafeïne is vooral belangrijk voor RLS-patiënten omdat deze stoffen de symptomen kunnen verergeren.
- Lichaamsbeweging: Omdat lichamelijke inactiviteit vaak RLS-symptomen triggert, kan lichaamsbeweging nuttig zijn. Uit een onderzoek bleek dat RLS-patiënten 39% minder last hadden van de symptomen na zes weken lichaamsbeweging, vergeleken met 8% minder last van de symptomen bij patiënten die niet aan lichaamsbeweging deden.
- Pneumatische druktherapie: Pneumatische compressieapparaten verhogen de bloedstroom naar de benen door zich met lucht te vullen om de benen samen te knijpen. Onderzoekers ontdekten dat het apparaat de RLS-symptomen, levenskwaliteit en vermoeidheid verbeterde na een maand dagelijks gebruik in vergelijking met een controlegroep.
- Massage en warme baden: Het gebruik van massage en warme baden om de benen te stimuleren wordt veel aanbevolen in de RLS-literatuur; er is op dit moment echter beperkt wetenschappelijk bewijs dat de effectiviteit van deze methoden ondersteunt.